Peki mevcutta ikinci el araç fiyatlarındaki artışın nedenleri neler? En çok hangi araçlarda fiyat artışı gerçekleşti? Şu anda piyasada en çok tercih edilen modeller hangileri?
Otomotiv Distribütörleri Derneği'nin (ODD) verilerine göre 2024 yılında satışa sunulan her 10 otomobilden 9'u otomatik vitesli. Artık düz vitesli araçlar tarih mi oluyor? Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği (İMAS) Başkanı Hayrettin Ertemel, konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
"Bir süredir satış adedi noktasında negatif seyreden ikinci el otomotiv piyasası şubat ayı itibarıyla pozitife dönmeye başlamıştı. Özellikle mart ayı ve içinde bulunduğumuz nisan aylarında bu pozitif değişim etkisini göstermeye başladı.
Satış adetleri yükselirken, ortalama araç satış süresi ve ilan sayıları alanlarında da olumlu veriler elde edildi. Elbette talebin yükseldiği bu süreçte, döviz kuru ve enflasyon gibi faktörlerin yanı sıra artan talebe istinaden bir miktar fiyat artışları yaşandı.
Şubat ayında %'1'in biraz altında kayda geçen ikinci el fiyat artışı, mart ayında yaklaşık %2 civarında oldu. Henüz devam eden nisan ayında da benzer oranda fiyat artışı kayda geçecektir. 2024 yılı ilk dört ayı göz önünde bulundurulduğunda ise fiyat artışının %5 civarında olduğunu söylemek mümkün.
Öte yandan yıl başı itibarıyla sıfır otomobillere uygulanan ortalama %10-15 fiyat artışları göz önünde bulundurulursa, ikinci el piyasasında artışların denk oranda olmadığı ve bu sebeple ikinci el araç fiyatlarının şu an için avantajlı konuma geçtiğini söyleyebiliriz.
Sıfır fiyatlarının artışına oranla çok daha cüzi artan ikinci el fiyatları sebebiyle fiyat makası olması gerekenden bir miktar daha fazla açılmış durumda. Önümüzdeki süreçte, özellikle yaz ayları itibarıyla yükselmesi beklenen ikinci el talebiyle beraber bu pazarda fiyat artışları sıfır otomobile istinaden bir miktar daha fazla yansıyarak makas daralabilir. Ancak mevcut piyasa ortamı ve alınan tedbirler neticesinde geçmiş yıllarda yaşanan olumsuz koşullar ve fiyat dengesizlikleri tekrarlanmayacaktır.
Otomobil fiyatlarını etkileyen ana unsur döviz kuru, enflasyon ve bunlara bağlı değişen maliyetler. İkinci el otomobil fiyatları sıfır fiyatlarından referans alınarak belirlendiğinden, sıfır otomobilde uygulanan fiyat artışları ikinci el piyasasına da yansıyor. Bir diğer önemli faktör ise talep. Bu süreçte sıfır fiyatları artmış olmasına rağmen ikinci el otomobil fiyatları sabit kaldı. Başlıca sebebi kampanyalar ve fiyat avantajı nedeniyle tüketici tercihinin neredeyse tamamen sıfır otomobilde olmasından dolayı ikinci el talebinin düşük seyretmesiydi.
Sona eren kampanyalar ve bir miktar yükselen fiyatlar neticesinde son birkaç aydır talep tekrar ikinci el piyasasına kaymaya başladı. Özetle döviz kuru, enflasyon ve maliyetlerin yanı sıra, artan talepte fiyatları etkileyen unsurlar arasında.
Özellikle bu yıl tüketiciler yeni jenerasyon araçlara geçiş eğilimi gösterdiğinden 3 yaşa kadar genç model yılına sahip araçlar ilgi görüyor. Bu model yılına sahip araçların ortalama 800.000 TL'den başladığı düşünülürse, bu baremden itibaren başlayan yeni model araçların yine talebe istinaden fiyat artışlarından en çok etkilenen araçlar olduğunu söylemek mümkün.
2023 yılı otomobil endüstrisinde jenerasyonun değişmeye başladığı, elektrikli otomobil ve beraberinde gelen teknolojilerin modellere entegre olduğu ve tasarımların da buna paralel değiştiği bir yıl oldu. Ülkemizde son aylarda bu yeni jenerasyon otomobillere geçiş için bir eğilim var. Daha önce yaptığım açıklamalarda piyasa verilerinde 10 yaş üstü araç satışlarının yüksek olduğu görünmesine rağmen, yeni yıl itibarıyla bu tablonun değişmeye başlayacağını belirtmiştik.
Elde ettiğimiz verilerde satışa sunulan araçlarda 10 yaş ve üzeri otomobillerde düşüş görülürken, genç model araçlarda artış söz konusu. Bu durum kullanıcı tercihleri ve toplam satışa sunulan araç portföyünün karşılıklı etkileşimi olarak yorumlanabilir.
Öte yandan düz vitesli araçlarda da talebin önemli oranda düştüğünü görüyoruz. Vites tercihinde ise değişim 15-20 yıllık bir sürece dayanıyor. 2000'li yılların başından itibaren değişmeye başlayan şanzıman tercihi bugün otomatik vitese kaymış durumda. Ülkemize ithal edilen otomobiller de bu tercih ve talebe istinaden neredeyse tamamen otomatik vitesli olarak ithal ediliyor.
Kullanıcı tercihleri ve piyasa koşulları ile şekillenen satışa sunulmuş toplam araç portföyünde ağırlıklı 5 yaşa kadar olan araçlar yer alıyor. Ülkemizde en çok tercih edilen otomobil markaları olan Fiat, Renault, VW, Ford ve Hyundai gibi markaların modelleri en çok ilan verilen otomobiller arasında. SUV otomobillere göz atıldığında ise Nissan Qashqai, Dacia Duster, Egea Cross, Peugeot 3008 gibi araçlar göze çarpıyor."