Eskişehir Emlakçılar Odası Başkanı Gazi Çelik şu ifadeleri kullandı;
“Maalesef gayrimenkul piyasası, bizim istediğimiz seviyede değil. Kira artış oranı da %56,35 olarak belirlendi. Şubat ayı içerisinde yapılacak kira sözleşmelerinde bu oranın üzerinde zam yapılamayacak. Piyasalar, maalesef bizim beklentimizin çok uzağında. Gayrimenkul yatırımcıları şu anda konut faiz oranlarının düşmesini bekliyor. Banka kredi faiz oranları hala çok yüksek. Gayrimenkule yatırım yapmak isteyenler, faizleri yüksek buluyor ve ekonominin düzelmesiyle birlikte düşmesini bekliyorlar.
Aralık ayında konut satışlarında rekor kırıldığı açıklansa da bize yansıyan bir hareketlilik yok. TÜİK’in açıkladığı verileri biz de takip ediyoruz. Esnaf arkadaşlarımıza, üyelerimize soruyoruz ama piyasalarda büyük bir canlılık göremiyoruz. Sanırım aile içi devir işlemleri bile satış olarak görünüyor. Kredi çekmek isteyenler de var ancak faiz oranları çok yüksek olduğu için bu mümkün olmuyor.
Eskişehir’de iyi bir konutta oturmak isteyen bir kişinin ortalama konut fiyatının 10 milyon lira olduğunu düşünelim. Vatandaşın 5 milyon lirası olsa bile, kalan 5 milyonu krediyle tamamlamak istese yüksek faiz nedeniyle kredi çekemiyor. Çünkü geri ödeme maliyeti çok yüksek. Bu nedenle işlerimiz gerçekten durgun. TÜİK’in açıkladığı verilerle sahada gördüğümüz tablo birbirini tutmuyor, nasıl hesaplandığını biz de anlayamıyoruz.
Mesela Kızılyer bölgesinde konut fiyatları 8 milyon liradan başlayıp 12 milyon liraya kadar çıkıyor. Bir yatırımcı 12 milyon liralık bir daire almak istese ve bunun için 6 milyon lira kredi çekmek zorunda kalsa, mevcut faiz oranlarıyla bu mümkün olmuyor. Bu nedenle satışlar gerçekleşmiyor. Dikkat ederseniz, o bölgede pek çok satılık ev aynı zamanda kiralık olarak da ilanlar mevcut. Şehir genelinde de durumlar bu şekilde. TÜİK’in açıkladığı konut satış rakamlarına rağmen, sahada dolaştığımızda her yerde kiralık ve satılık ilanları görüyoruz.
Eskişehir Sanayi Odası Başkanı Celalettin Kesikbaş, geçtiğimiz günlerde sanayi bölgesi yakınlarına toplu konut yapılması gerektiğini belirtti. Başkanımız çok önemli bir noktaya değindi. Maalesef Eskişehir’in ve Türkiye’nin gerçeği bu: Önümüzdeki yıllarda ciddi bir konut sıkıntısı yaşayacağız. Dar gelirliye ucuz konut üretiminin özel sektöre de açılması gerektiğini her zaman söylüyoruz.
Devlet, dar gelirli vatandaşlar için belirli teşvikler sağlıyor. Peki, bu teşvikler neler? Arsa payı almamak, proje masraflarından muaf olmak, KDV ve vergi avantajları gibi birçok destek veriliyor. Ancak bu destekler özel sektöre de sunulmalı. Bugün Eskişehir’de 10-20 hatta 50 müteahhit bir araya gelip güç birliği yaparak TOKİ benzeri uygun fiyatlı konutlar üretebilir. Böylece konut arzı artar, fiyatlar dengelenir ve vatandaşlarımız daha uygun fiyatlarla ev sahibi olabilir. Bu sadece Eskişehir için değil, Türkiye genelinde uygulanması gereken bir model. Bunu defalarca dile getirmemize rağmen, hâlâ özel sektör bu teşviklerden yararlanamıyor. Özel sektöre de bu destekler sağlanırsa konut üretimi hızlanır. Aksi takdirde, ilerleyen dönemlerde çok daha büyük konut sıkıntıları yaşayacağımızı düşünüyorum. Kısacası, TOKİ’ye sağlanan tüm avantajlar özel sektöre de sunulmalı. TOKİ, vergilerden muaf tutuluyor, arsa ve proje maliyetlerinden kurtuluyor, bu nedenle uygun fiyatlı konut üretebiliyor. Aynı fırsatlar özel sektöre de tanınmalı. Burada önemli olan, vatandaşın, özellikle dar gelirli kesimin ev sahibi olabilmesi. Mevcut piyasa koşullarında dar gelirli vatandaşların piyasadan ev alması mümkün değil. Bugün asgari ücret 22 bin lira. Peki, 22 bin lirayla ev kirası mı ödeyeceksiniz, ev geçindirecek misiniz, birikim mi yapacaksınız? Mevcut maaşlarla ev almak neredeyse imkânsız. Bu yüzden başkanımızın önerisini destekliyorum. TOKİ’ye sağlanan tüm avantajların özel sektöre de sunulması gerekiyor ki, konut üretimi hızlansın ve dar gelirli vatandaşlar da ev sahibi olabilsin.
Eskişehir'de konut kirası fiyatlarında düşüş var. Eskişehir’e baktığımızda, 2024 yılı verilerine göre 3 bin 500 özel konutlar yerine Kredi ve Yurtlar Kurumu'nu (KYK) tercih etmiş. Peki, neden? Çünkü KYK’da aylık ücret 750 lira. Sabah kahvaltısı var, sıcak su var, akşam yemeği var. Dar gelirli ailelerin çocukları, özel bir eve çıkamadıkları için KYK yurtlarını tercih etti. Bu yüzden Eskişehir’de pek çok ev boş kaldı.
Ayrıca, taşınma maliyetlerinin yüksek olması da önemli bir etken. İnsanlar yeni bir eve taşınmayı göze alamadıkları için mevcut evlerinde kalmaya devam ettiler. Ev sahipleri yüksek kira taleplerinde bulunsa da, kiracılar taşınmamak için eski ev sahipleriyle pazarlık yaparak kira artışlarını sınırlı seviyede tutmaya çalıştı. Örneğin, kirası 10 bin lira olan bir evin sahibi 20 bin lira istemesine rağmen, kiracı çıkmamak için 18 bin liraya razı oldu.
Tüm bu sebepler, konut piyasasında yaşanan durgunluğun ana nedenlerinden biri. Hem kiralık hem de satılık konut sayısının fazla olmasının en önemli nedenleri arasında ekonomik belirsizlik, yüksek kredi faizleri ve taşınma maliyetleri yer alıyor.”
